Gezond zijn en blijven: het is een belangrijk thema voor veel mensen. Daarbij denken we vaak aan zaken als: handen wassen, groenten eten, vitaminen slikken, sporten. Een beetje in het straatje van: ‘Jas aan, anders word je nog ziek!’
Maar vanuit dit ‘fysieke’ perspectief zien we vaak iets belangrijks over het hoofd. Iets waarvan ik vaak merk dat veel mensen zich er niet heel bewust van zijn, net zoals ik dat zelf lang niet was.
Psychisch welzijn en je immuunsysteem zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Hoe dat precies zit, lees je in dit artikel.
Van welzijn tot immuunsysteem
Het immuunsysteem zag ik vroeger als iets waar we eigenlijk beperkte invloed op hebben; ik dacht dat ik bijvoorbeeld een griepje hooguit kon voorkomen door het eten van wat meer vitamine C. Ik zag mijn weerstand, kortom, als iets wat vooral pakkie-an was van ‘het lichaam zelf’.
Totdat ik me er meer in verdiepte en ontdekte hoe groot de rol is die de geest hierbij speelt. De gezondheid van je brein, hoeveel regie je op je gedachten en emoties hebt, hoe lekker je in je vel zit: het zijn allemaal grote spelers in het veld van je weerstand.
Ook onderzoek laat dit verband steeds duidelijker zien. (Die wisselwerking tussen psyche, zenuwstelsel en immuunsysteem kent zelfs een eigen vakgebied: psychoneuro-immunologie. Leuk woord voor scrabble.)
De invloed van welzijn en psyche op weerstand
Je welzijn en psyche hebben dus meer invloed op je weerstand dan je misschien denkt, en kort door de bocht komt dat in de praktijk zo’n beetje hierop neer: hoe lekkerder je in je vel zit en hoe groter je mentale gezondheid, hoe beter je weerstand is en hoe kleiner het risico op infecties en andere ziekten.
Hoe dat verband precies werkt? Hieronder twee concrete voorbeelden.
Voorbeeld 1. Stress en angst verzwakken het immuunsysteem.
Allereerst een voorbeeld van een ‘negatief’ verband: stress en angst verzwakken je immuunsysteem. Onderzoek laat steeds duidelijker zien welke enorme impact stress heeft op ons immuunsysteem.
Ik heb het daarbij wel over chronische stress. De acute stressreactie, bijvoorbeeld als je je het laplazarus schrikt omdat de muziek opeens heel hard aangaat, is een ander verhaal. Die stress duurt kort en heeft niet de negatieve effecten op je gezondheid van langdurige stress, bijvoorbeeld als je veel piekert of dagelijks veel druk ervaart.
Maar als stress een negatief effect heeft, kun je het ook omkeren en je innerlijke rust en tevredenheid inzetten voor pósitieve effecten op je immuunsysteem. Door stressbronnen weg te nemen en niet-helpende gedachtenpatronen aan te pakken, voel je je kalmer én verbetert je weerstand. En blijf je gemakkelijker gezond.
Je kunt veel doen om je stress-levels omlaag te krijgen. Denk aan negatieve overtuigingen doorbreken, loskomen van meningen en verwachtingen van anderen, een positiever zelfbeeld creëren, relaties verbeteren, meer gaan leven en werken vanuit je bezieling. Zodra jij ervoor kiest aan de slag te gaan op die gebieden, kies je dus niet alleen voor meer welzijn en minder stress, maar óók voor een betere gezondheid en een sterker immuunsysteem.
Voorbeeld 2. Sociaal contact en een gevoel van verbondenheid versterken je immuunsysteem.
Dan een voorbeeld van een ‘positief’ verband. Mensen zijn enorme groepsdieren, en onze sociale relaties zorgen dan ook voor een gezonder en weerbaarder lichaam. Misschien weet je dit al vanuit eigen ervaring, maar ook onderzoek toont dit aan. Twee van de onderliggende mechanismen, zo laat een andere studie zien, zijn deze: positieve sociale interacties kunnen inflammatie (laaggradige ontsteking) tegengaan, en antivirale reacties versterken.
Ik weet het: in de turbulente tijden waarin we leven, is het creëren van voldoende positieve sociale verbondenheid niet altijd gemakkelijk. Denk aan zaken als de digitalisering, epidemieën, de druk-druk-druk-maatschappij waarin we soms maar lastig tijd durven of kunnen vrijmaken voor écht contact.
Toch is het zo belangrijk. Niet alleen om lekker in je vel te zitten, maar ook om jezelf gezond te houden dus. Denk daarbij niet in termen van kwantiteit (zoals de hoeveelheid vriendschappen of hoe vaak je mensen ziet) maar kwaliteit (hoe veel voldoening geeft het je?).
Psychologisch welzijn
Oké, minder stress en meer positieve relaties zorgen er dus voor dat je je beter voelt én versterken je weerstand. Maar waar kun je verder aandacht aan besteden als je in je welzijn wilt investeren?
Je hebt allerlei modellen en definities van psychologisch welzijn. Voor mijzelf komt er eigenlijk op neer dat je lekker in je vel zit, tevreden bent met jezelf en je leven, en in de grote lijn het gevoel hebt dat je de regie hebt.
Maar er zijn natuurlijk ook ‘officiële’ modellen van psychologisch welzijn. Hieronder staan de dimensies van één zo’n model:
1. Zelfacceptatie
2. Persoonlijke groei
3. Doel in het leven
4. Meesterschap van de omgeving
5. Autonomie
6. Positieve relaties met anderen
Dit is natuurlijk maar één manier van benoemen en kijken, maar stuk voor stuk lijken mij dit essentiële aspecten van een leven met voldoening, vanuit bezieling en innerlijke rust.
Investeren op deze gebieden helpt je dus niet alleen om lekker in je vel te zitten en stress te verminderen. Het helpt dus ook je weerstand te verbeteren en gezonder te blijven. Dubbele winst!
(Ontdek meer onderzoek naar de invloed van psychologisch welzijn op je immuunsysteem.)
